Een wabi-sabi
There are more things in heaven and earth, Horatio,
than are dreamt of in your philosophy.*
nat van koortsdromen
aan het randje van de dood
wordt hij daaruit wakker
na een zachte tik van zijn
eigenwijze lapjeskat
2018. Ik sta met mijn broer op Kembang Kuning, het ereveld in Surabaya. Beiden met een urn op de arm. Vandaag gaan we de as van onze vader en moeder herbegraven.
En niet zomaar herbegraven. Ze worden bijgezet in het graf waar hun oudste zoon rust. Hun zoontje dat aan de gevolgen van de Japanse bezetting en de Bersiap-tijd op jonge leeftijd is overleden, dat nooit zijn zeven broers en zussen heeft leren kennen en dat mijn ouders hebben moeten achterlaten toen zij, gedwongen, het land verlieten nadat de zelfstandige republiek Indonesië was uitgeroepen.
Nu worden ze herenigd. Moeder, vader, zoon.
na de stormwinden
toont de ondergaande zon
een waaier aan licht
~ ~ ~ ~ ~
Mijn broer en ik staan aan het open graf. Het personeel van het ereveld zet de urnen voorzichtig en respectvol in het graf. Als ze de aarde hebben teruggelegd, strooien wij bloemblaadjes over het graf.
Mijn broer, op dat moment directeur Indonesië Oorlogsgravenstichting, verlaat de plek om met het personeel nog wat kleine dingen te regelen. Ik blijf onder de hete zon op een bankje bij het graf nazitten.
Dan zie ik twee libellen die boven het graf fladderen, spelend met elkaar, zo lijkt het. Even later voegt zich een kleine witte vlinder bij de libellen. Ze dartelen met zijn drieën boven het graf. Vliegen dan weg. Met elkaar.
Is er meer tussen hemel en aarde? Is er leven na de dood? Is er communicatie mogelijk tussen ons en diegenen die ons ontvallen zijn? Ik weet niet wat ik hierover denken mag, voelen mag, maar zonder erover te hoeven nadenken, weet ik dat het daar en toen om de aanwezigheid van mijn ouders en onze oudste broer ging. En ik weet hoe dan ook dat ze nu weer werkelijk samen zijn. En gelukkig.
Inge Steenmeijer
* Uit: Hamlet, William Shakespeare
