Ieder kunstwerk van Lon Buttstedt ontstaat uit de combinatie van losse elementen. Al proberend stuit ze soms op iets dat ze herkent, iets dat raakt aan het gevoel dat ze wil uitdragen. Dat gevoel is het oproepen van de schoonheid van de wereld, maar ook het uiten van de zorg om de brute wijze waarop de mens de natuur vernielt.

Haar beelden en schilderijen wijzen teder maar beslist op het verdwijnen van de natuur. Onder de ingetogen en poëtische beeldtaal schuilt de waarschuwing voor het gevaar van nietsontziende destructie: overleven of uitsterven. Buttstedt is geen actievoerder. Haar protest bestaat uit het vinden van zeggingskracht. De barricade waar ze op staat zijn de schilderijen en beelden die ons confronteren met onze leefwijze.

Boetekleed

De kunstenaar verzamelt afgedankte voorwerpen, lappen textiel, stukken hout, delen van beelden, metalen versieringen en symbolen uit allerlei culturen en religies, en zet ze op een nieuwe manier bij elkaar. Gerecycled krijgen ze een tweede leven en een nieuwe betekenis. Het beeld van een vrouwfiguur heeft in de oude Japanse handen een antieke houten vogel en een dode tak waarop de namen van met uitsterven bedreigde bomen zijn geschreven. Eindeloos veel bladeren werden uit de reststoffen geknipt om ze vervolgens op het boetekleed van deze figuur te bevestigen. Het beeld laat de levende en dode natuur zien.

Schoonheid, hoop en protest

Lon Buttstedt begint een beeld niet met een ontwerp, maar met een vondst. Uit alle hoeken van de wereld verzamelt ze weggegooide tradities en vergeten herinneringen. Al doende ontwerpt ze met die afgedankte onderdelen een nieuw geheel vol elegante en stille schoonheid. Maar ook een geheel dat een krachtig protest in zich draagt. In het werk komen schoonheid, hoop en protest samen. Gecombineerd bezitten ze een onverzettelijke kracht. Die kracht van schoonheid, hoop en protest zit in de serie De erfgenamen, kinderen die ons vragend aankijken; het zit in de breekbare mens die geworteld een lege wereld in kijkt, in de figuur die de vissen beschermend bij zich houdt en waar vanuit haar hoofd, als een gedachtewolk de namen van de wereldrivieren stromen. Een van die rivieren werd in goud geschreven: de Whanganui in Nieuw-Zeeland kreeg dezelfde rechten als een mens.

Menselijke verlichting

De kunstenaar zoekt niet naar de kracht, maar vindt hem. Uit een zee van voorwerpen, groeisels, amuletten, kralen en knipsels vist ze dingen op die ze bij elkaar brengt. De kracht ontstaat in de combinatie, verrassend én vanzelfsprekend. Het zit in de ingepakte schedels, bezaaid met de hand geborduurde insecten, planten en dieren die uitgestorven zijn. De kracht zit in de menselijke verlichting, die tot stand komt door lichaamswarmte. Het zit in het bronzen figuurtje dat ondersteboven lijkt de balanceren op een wortelgestel, of is het ermee vergroeid?

Zendeling

Zelf zegt ze: “Soms bekruipt me een gevoel van de nutteloosheid van mijn kunst. Nutteloos als je weet dat 30 procent van de bomen wereldwijd op uitsterven staan, dat 75 procent van de vliegende insecten in de laatste decennia al is uitgestorven, en wat voor ramp dat voor het leven op aarde betekent. Waarom probeer ik dan zoveel mogelijk namen op een dode tak, in schedels en op schilderijen te schrijven, knip ik eindeloos veel bladeren en dieren uit reststoffen om ze vervolgens op het boetekleed van mensfiguren te bevestigen? Is het alleen maar mijn uitlaatklep, ben ik een zendeling, gaat mijn werk iets veranderen? Misschien kom ik er ooit achter. Maar voor nu moest dit monument voor de uitstervende natuur er gewoon komen.

Schoonheid, hoop en kracht, tederheid en protest. Lon Buttstedt weet deze extremen op een natuurlijke manier samen te smelten tot een ontwapenend artistiek pleidooi.

Henk Heijnen, kunsthistoricus

KunstKrant maart/april 2023, p. 20 en 21